کیسه های پلاستیکی بلای جان طبیعت | بازگشت به عصر زنبیل

سمیرا شاهیان | شهرآرانیوز؛ «در سال۲۰۵۰ وزن پلاستیک‌های موجود در اقیانوس‌ها از وزن ماهی‌های آن بیشتر باشد.»؛ این پیش بینی است که پژوهشگران آزمایشگاه ملی انرژی‌های تجدید پذیر وزارت انرژی آمریکا برای ۳۰ سال آینده داشته اند. امروزه میزان تولید و مصرف پلاستیک در دنیا آن‌قدر زیاد شده است که به وضعیت هشدار رسیده‌ایم.

این در حالی است که تا دو دهه پیش، دست‌کم مردم ایران برای خرید‌های روزانه‌شان خیلی از پلاستیک استفاده نمی‌کردند. هنوز جوانان دهه هفتادی زنبیل‌های قرمز قدیمی‌ها را به‌خاطر دارند. آن موقع‌ها اگر پدربزرگ یا مادربزرگ از نوه‌ها می‌خواستند برایشان نان بخرند، اول زنبیل به دستشان می‌دادند. در زنگ تفریح مدرسه‌ها هم پلاستیکی در دست بچه‌ها نبود، بلکه لقمه‌های صبحانه‌شان لای کاغذ پیچیده می‌شد.

فیلم‌های سینمایی دهه ۶۰ و پاکت‌های کاغذی میوه و آجیلی که در تصویر آن‌ها دیده می‌شود هم گواهی بر نبود این کیسه پلاستیکی‌های تجدیدناپذیر است. هرچند کیسه‌های پلاستیکی که چندسالی است در نانوایی‌ها متداول شده، هزینه‌ای جداگانه دارد که این هزینه خود یکی از راهکار‌ها برای کاهش مصرف است سبک زندگی مردم با گذشته خیلی فرق کرده است؛ به‌طوری‌که برخی با بی‌تفاوتی به طبیعت ترجیح می‌دهند از فایده‌های کوتاه‌مدت پلاستیک، برای نمونه جلوگیری از انتقال آلودگی به نان، بهره ببرند و تلاش‌های عده‌ای را که مسئولانه به مصرف پلاستیک «نه» می‌گویند، نادید بگیرند.

شاید دیگر زنبیل به خانه‌های ما امروزی‌ها برنگردد، اما اگر کمی تأمل کنیم، بی‌شک راه‌های خوبی برای حذف پلاستیک از خرید‌های روزانه‌مان پیدا می‌کنیم. تهیه پارچه مخصوص برای نان و دوختن کیسه‌های پارچه‌ای متنوع برای دیگرخرید‌ها فقط یکی‌دو راه برای آن‌هایی است که خود را در برابر طبیعت مسئول می‌دانند.
در ادامه، عدد و رقم‌هایی که در این آزادنگار پیش روی شماست، اهمیت حذف کیسه‌های پلاستیکی را بیشتر بازگو می‌کند.

۱۲ تیر
ترویج استفاده از اقلام دوستدار محیط‌زیست مانند کیسه‌های کاغذی یا پارچه‌ای به‌جای کیسه‌های پلاستیکی، یکی از هدف‌های نام‌گذاری یک روز به‌نام «روز جهانی بدون کیسه پلاستیکی» است. سوم جولای، برابر با دوازدهم تیر، این‌گونه نام‌گذاری شده است تا ما مردم جهان بتوانیم استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را حذف کنیم.

۷ میلیارد تُن دفن پلاستیک
از میان ۹.۲ میلیارد تن پلاستیک تولیدشده در جهان، فقط ۲.۲میلیارد تن پلاستیک در چرخه مصرف گردش می‌کند و ۷ میلیارد تن آن مستقیم به محل دفن رفته است.

۹۰%
بیشترین سهم تولید پلاستیک در جهان را کشور‌های آسیایی دارند که در‌مجموع ۹۰درصد پلاستیک‌های دنیا را تولید می‌کنند.

۹.۲ میلیارد تن
از سال ۱۹۵۰میلادی تاکنون حدود ۹.۲میلیارد تن پلاستیک در دنیا تولید شده است.

۱۹۹۷ میلادی
در سال ۱۹۹۷ میلادی یک لکه بزرگ پلاستیکی در اقیانوس دیده و از همان زمان موضوع آلودگی پلاستیکی جدی شد

۵ سال
پنج‌سال پس از مشاهده همین لکه بزرگ پلاستیکی در اقیانوس، بنگلادش نخستین کشور در جهان بود که استفاده از پلاستیک را ممنوع کرد.

۱%پلاستیک‌های جهان در ایران
درست است که ما در تقویم کشورمان روزی درباره مخاطره‌های استفاده از پلاستیک نداریم، اما جالب است بدانید که ایران تقریبا سالانه یک‌درصد از پلاستیک‌های دنیا را تولید می‌کند.

۳ میلیون تُن
تولید یک‌درصد از پلاستیک‌های جهان در ایران یعنی سالانه بیش از ۳ میلیون تن پلاستیک که بیش از ۹۰درصدش نیز بازیافت نمی‌شود.

۸
رتبه ایران در استفاده از کیسه‌های پلاستیکی بالاتر از متوسط جهانی است. البته این موضوع با تولید زباله بی‌ارتباط نیست. زیرا ایران جزو هشت کشور نخست تولیدکننده زباله در دنیاست.

۴۷۵ میلیون تُن
متأسفانه هر سال بر میزان تولید پلاستیک افزوده می‌شود؛ به‌طوری‌که در سال گذشته ۴۷۵میلیون تن پلاستیک دیگر در جهان تولید شد.

۱۶۰ هزار کیسه پلاستیکی در ۶۰ ثانیه
در هر دقیقه حدود ۱۶۰هزار کیسه پلاستیکی مصرف می‌شود که جمع آن در یک سال به نزدیک ۵تریلیون کیسه پلاستیکی می‌رسد. این مقدار پلاستیک می‌تواند دوبرابر مساحت کشور فرانسه را بپوشاند.

۱۲ دقیقه در برابر ۹۰۰ سال
از هر کیسه پلاستیکی به‌طور متوسط دوازده دقیقه استفاده می‌شود، درحالی‌که برای تجزیه همین پلاستیک با عمر مصرف کوتاه، طبیعت پانصد تا نهصد سال هزینه می‌دهد.

۱۴۶ میلیون تُن
بخش بسته‌بندی بیشترین میزان تولید و مصرف پلاستیک را به خود اختصاص داده و ۱۴۶میلیون تن پلاستیک در این بخش در سال گذشته مصرف شده است. از میان ۱۴۶میلیون تن پلاستیکی که در بخش بسته‌بندی استفاده شده، ۱۴۱میلیون تن آن به پسماند تبدیل شده است.

۱۰%
بر اساس آمار‌های سازمان مدیریت پسماند شهرداری مشهد، سالانه بیش از ۷۵هزار تن پسماند در مشهد تولید می‌شود که ۱۰درصد آن را پلاستیک‌ها تشکیل می‌دهند.

۹۴ کشور
اکنون ۹۴ کشور جهان ممنوعیت‌هایی را برای استفاده از کیسه پلاستیکی اعلام کرده‌اند و در برخی کشور‌ها نیز در ازای ارائه کیسه پلاستیکی مبالغی را دریافت می‌کنند.

ماده ۴ قانون

هیئت‌وزیران ایران در جلسه ۲۰مهر۱۴۰۱ «آیین‌نامه کاهش مصرف کیسه‌های پلاستیکی» را به تصویب رساند. بر این اساس و به موجب ماده ۴ قانون مدیریت پسماندها، وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف است ترتیبی اتخاذ کند تا تولیدکنندگان کیسه‌های پلاستیکی با ضخامت کمتر از ۲۵میکرون از تاریخ ابلاغ این آیین‌نامه به‌مدت پنج‌سال، سالانه ۲۰درصد از ظرفیت تولیدی‌شان را با کیسه‌های سازگار با محیط‌زیست یا زیست تخریب‌پذیر جایگزین کنند.

وجوه هزینه‌شده برای این محل نیز جزو هزینه‌های قابل‌قبول مالیاتی تولیدکنندگان محاسبه خواهد شد. همچنین در اجرای ماده ۴ قانون مدیریت پسماندها، وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری وزارت کشور موظف بودند در راستای کاهش تولید پسماند و محدودکردن تولید، توزیع و مصرف کیسه‌های پلاستیکی حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این آیین‌نامه، شیوه‌نامه‌های مربوط را تهیه و اجرایی کنند.

نماد مثلثی روی مواد پلاستیکی

برای بـازیـافــت پلاســتـیـک لازم اســت به نـماد مثـلثـی (سه فلش خمیده) که روی مواد پلاستیکی درج شده است، دقت کنید. داخل این مثلت عددی از شماره یک تا هفت است. این اعداد اطلاعات زیادی را درباره سمی‌بودن مواد شیمیایی استفاده‌شده در پلاستیک، توانایی پلاستیک در نشت این مواد شیمیایی، توانایی آن‌ها در تجزیه زیستی و درنتیجه ایمنی پلاستیک‌ها ارائه می‌دهد. اعداد یک، دو، چهار و پنج انتخاب‌های ایمن تری هستند. لازم است از مصرف پلاستیک‌های درجه سه، شش و هفت خودداری کنید؛ بنابراین اعداد روی برخی از محصولات به‌ویژه بطری‌های پلاستیکی به‌منظور جداسازی پلاستیک‌ها در محل توسط افراد تعبیه شده است و بر اساس نوع پلیمر شماره‌گذاری شده‌اند.

تجربه جهانی

در بیشتر کشور‌های اروپایی، کشور‌های آمریکای شمالی و برخی کشور‌های شرق آسیا مانند ژاپن مسئله استفاده از پلاستیک خیلی جدی دنبال می‌شود. آن‌ها استفاده از برخی کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع اعلام کرده‌اند و برای بقیه هم قیمت گذاشته‌اند. به‌این ترتیب دیگر فروشگاه‌ها نمی‌توانند کیسه پلاستیکی رایگان به شما بدهند و این مسئله روی هزینه‌های شما به‌عنوان مصرف‌کننده هم تأثیر می‌گذارد.

آسیب‌های استفاده از پلاستیک

ایجاد آلودگی در طبیعت؛ اثر منفی این اتفاق می‌تواند انسان و محیط‌زیست را به خطر بیندازد.
زباله‌های پلاستیکی عامل تشدید انقراض لاک‌پشت‌های خلیج‌فارس هستند.
یکی از عوامل رایج سیل و سیلاب در برخی کشور‌ها مسدودشدن کانال‌های خروجی فاضلاب توسط پلاستیک‌هاست.
دفن پلاستیک‌ها در کنار زباله‌های دیگر به‌دلیل سبکی و چگالی کم، سبب ایجاد شکاف و منافذ در محل‌های دفن زباله می‌شود و مشکلات متعددی را به دنبال خواهد داشت.

راهکار‌های کاهش مصرف پلاستیک

به‌جای پلاستیک از پاکت‌های کاغذی استفاده کنیم.
در هنگام خرید کیسه‌های بزرگ پارچه‌ای به همراه داشته باشیم.
با جداسازی از محل، راه را برای بازیافت زباله‌های پلاستیکی یا استفاده دوباره از آن‌ها باز کنیم.
بیشترین میزان استفاده از کیسه‌های پلاستیکی مربوط به فروشگاه‌هاست. این محل‌ها باید توزیع پلاستیک را محدود کنند.